Eind juni zette de Europese Commissie het licht op groen voor het project RE/SOURCED. Het project krijgt een werkingsbudget van 5 miljoen euro, waarvan Europa 4 miljoen financiert. RE/SOURCED mikt op de uitbouw van een circulair en zelfvoorzienend energiesysteem op Transfo, een multifunctionele erfgoedsite (10 hectare) van een oude elektriciteitscentrale in Zwevegem, West-Vlaanderen. Intercommunale Leiedal leidt het project in goede banen, de andere partners zijn de gemeente Zwevegem, de Provincie West-Vlaanderen, Universiteit Gent, Flux50, VITO en REScoop.eu.
Slechts 11 van de 222 projecten beloond
Toen het programma Urban Innovative Actions (UIA) in september vorig jaar zijn 5e en laatste projectoproep lanceerde, stroomden uit gans Europa maar liefst 222 kandidaturen binnen. Slechts 11 projecten werden daaruit geselecteerd, het Vlaamse RE/SOURCED is er een van. UIA financiert enkel ambitieuze, innovatieve en onconventionele ideeën die in reële stedelijke omgevingen getest kunnen worden. Door te experimenteren zal blijken hoe deze ideeën in de complexe werkelijkheid uitpakken. Projecten moeten innovatief en van goede kwaliteit zijn, moeten in overleg met belangrijke stakeholders worden opgezet en uitgevoerd, en moeten bovendien resultaatgericht en overdraagbaar zijn. Ook Gent (met CoGhent) en Brussel (Cairgo Bike) behoren tot de groep van 11. De overige 8 projecten komen uit Griekenland, Italië, Spanje, Hongarije, Bulgarije, Slovakije en Nederland.
RE/SOURCED staat voor Renewable Energy SOlutions for URban communities based on Circular Economy policies and Dc backbones. Het project zit op het snijpunt van drie heel actuele thema’s: hernieuwbare energie, circulaire economie en de reconversie van erfgoed.
RE/SOURCED en hernieuwbare energie
Het doel van RE/SOURCED is om Transfo volledig te voeden met lokaal geproduceerde hernieuwbare energie. De ruggengraat van het systeem is een lokaal elektriciteitsnet op gelijkstroom dat zowel voor energiebesparing als voor een besparing in materiaalgebruik (meer capaciteit met dezelfde hoeveelheid metalen / materialen) zorgt. Het gelijkstroomnet verbindt een aantal verspreide hernieuwbare bronnen (zonnepanelen en een middelgrote windturbine) met energieopslag (batterijen, waterkrachtaccumulatie en vehicle-to-grid). Deze Hernieuwbare-Energiegemeenschap - waaraan alle gebruikers op Transfo zullen deelnemen - zal de gedeelde infrastructuur en samenwerking beheren. RE/SOURCED voorziet ook een educatief parcours voor burgers, scholen en lokale besturen, en een trainingspakket voor professionals. Bij de Vlaamse overheid wordt een ‘regelluwe zone’ aangevraagd: zo mag tijdelijk buiten de lijntjes gekleurd worden.
RE/SOURCED en circulaire economie
In zonnepanelen en batterijen zitten zeldzame materialen. Daarom introduceert RE/SOURCED aspecten van circulaire economie bij het ontwerp van het hernieuwbare energiesysteem, zoals gedeeld gebruik, retrofitting en efficiënter materiaalgebruik. De groei van hernieuwbare energiesystemen, opslagsystemen en smart grids zorgt immers voor een verhoogde vraag naar grondstoffen zoals staal, koper, kobalt, aluminium en lithium. Een uitdaging voor de energietransitie is dan ook om investeringen in hernieuwbare energie duurzamer te maken, gebaseerd op de principes van circulaire economie.
RE/SOURCED en reconversie van erfgoed
RE/SOURCED wordt gerealiseerd op Transfo, een voormalige elektriciteitscentrale uit 1912. De site van 10 hectare is al 20 jaar als monument beschermd en is uitzonderlijk door haar schaal, de staat van het industriële erfgoed en de opportuniteiten die de site biedt. De drie structurele partners - Zwevegem, de Provincie West-Vlaanderen en Leiedal - werken samen om Transfo de herbestemming te geven die ze verdient: de reconversie van industrieel erfgoed met een regionale, nationale en zelfs internationale uitstraling. Transfo heeft zich ondertussen ontwikkeld als multifunctionele site met onder meer (sociale) woningen, kantoren, een microbrouwerij, vrijetijds- en sportfaciliteiten en eventruimtes. Door die mix van energieprofielen en haar historische link met elektriciteitsproductie is Transfo dan ook de perfecte setting voor RE/SOURCED.
Een veelzijdig partnerschap
Intercommunale Leiedal trekt het project en wordt bijgestaan door de gemeente Zwevegem, de Provincie West-Vlaanderen, Universiteit Gent, Flux50, VITO en REScoop.eu.
- Leiedal heeft ruime ervaring in projecten rond hernieuwbare energie en reconversie van erfgoed en diende het project ook in. Leiedal staat in voor de globale projectcoördinatie en -communicatie. De intercommunale is al van bij het begin nauw betrokken bij de herontwikkeling van de Transfosite.
- De Provincie West-Vlaanderen zal zich op het educatieve parcours voor burgers, scholen en lokale besturen focussen. De Provincie is ook een structurele partner in de herontwikkeling van Transfo.
- De gemeente Zwevegem is de belangrijkste eigenaar van de site. De gemeente zal de implementatie van het project ondersteunen en de partners bijstaan in de praktische organisatie op het terrein.
- UGent is gespecialiseerd in het ontwerp en de ontwikkeling van optimaal geïntegreerde netwerken met minimale verliezen. UGent zal de vermogens, capaciteit en ligging van de kabels identificeren, en selecteert en dimensioneert daarnaast de hernieuwbare energiebronnen en opslagsystemen.
- VITO is een belangrijke Vlaamse speler op het vlak van circulaire economie. De sleutelrol van VITO in RE/SOURCED ligt in de ontwikkeling van modellen waarbij circulariteit ook wordt toegepast op de sector van de hernieuwbare energie. Deze sector is immers zeer materiaalintensief.
- Flux50 beschikt over de kennis en het netwerk om de partners geschikte technologie aan te reiken. Flux50 zal de voorstellen van systeemconfiguratie evalueren en de wetgevende aspecten mee opvolgen, o.m. op het vlak van gegevensbeheer. Ten slotte staat Flux50 mee in voor de verspreiding van de projectconclusies binnen haar brede netwerk van spelers in de sector van de hernieuwbare energie.
- REScoop.eu is de deskundige partner voor het luik samenwerking. REScoop.eu zal de oprichting van een juridische entiteit begeleiden die past in de definitie van de door Europa beoogde energiegemeenschappen. Verder zal REScoop.eu het project en de resultaten ervan verspreiden via haar Europese netwerk van energiegemeenschappen en onder EU-beleidsmakers.
Meer info
Persbericht Europese Commissie
Toelichting 11 geselecteerde projecten
Korte presentatie RE/SOURCED
